ยาน้ำนม หรือ โปรโพฟอล (Propofol) คืออะไร?

ยาน้ำนม หรือที่รู้จักกันในชื่อทางการแพทย์ว่า โปรโพฟอล (Propofol) เป็นยาระงับความรู้สึกชนิดฉีดเข้าหลอดเลือดดำที่มีลักษณะเป็นของเหลวสีขาวขุ่นคล้ายน้ำนม จึงได้ชื่อว่า “ยาน้ำนม” โดยโปรโพฟอลมีบทบาทสำคัญในการทำให้ผู้ป่วยหลับในระหว่างการผ่าตัดหรือหัตถการทางการแพทย์ต่างๆ

คุณสมบัติและการออกฤทธิ์ของโปรโพฟอล

โปรโพฟอลเป็นยาที่ออกฤทธิ์เร็ว โดยจะเริ่มทำงานภายใน 15-30 วินาทีหลังฉีด และมีระยะเวลาการออกฤทธิ์ประมาณ 5-10 นาที ทำให้ผู้ป่วยเข้าสู่ภาวะหลับได้อย่างรวดเร็วและฟื้นตัวได้ไวหลังหยุดยา

กลไกการออกฤทธิ์ของโปรโพฟอลคือการกดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลางและสมอง ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและไร้ความรู้สึกเจ็บปวด แต่โปรโพฟอลไม่ได้จัดเป็นยาแก้ปวด จึงมักใช้ร่วมกับยาแก้ปวดกลุ่มออพไพออยด์ในบางกรณี

การใช้ทางการแพทย์

โปรโพฟอลใช้เป็นยาสลบสำหรับการผ่าตัดและหัตถการที่ต้องการให้ผู้ป่วยหลับและไม่รู้สึกตัว รวมถึงใช้ระงับประสาทในผู้ป่วยที่ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจในห้อง ICU นอกจากนี้ยังใช้ในสัตวแพทยศาสตร์ด้วย

การใช้โปรโพฟอลต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทางวิสัญญีแพทย์เท่านั้น เนื่องจากหากใช้ผิดวิธีหรือโดยผู้ไม่มีความชำนาญ อาจเกิดอันตรายถึงชีวิตได้

ข้อควรระวังและผลข้างเคียง

โปรโพฟอลมีความเสี่ยงต่อการทำให้ระบบหายใจและหัวใจทำงานผิดปกติ เช่น ความดันโลหิตต่ำหรือภาวะหายใจล้มเหลว จึงต้องมีการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิดระหว่างให้ยา[4][7] นอกจากนี้ การใช้โปรโพฟอลในคลินิกที่ไม่มีความชำนาญหรือใช้เพื่อวัตถุประสงค์ที่ไม่เหมาะสม เช่น การใช้เพื่อช่วยให้นอนหลับโดยทั่วไป อาจก่อให้เกิดอันตรายรุนแรงและเสียชีวิตได้

สรุป

โปรโพฟอลหรือ “ยาน้ำนม” เป็นยาระงับความรู้สึกที่มีประสิทธิภาพสูง ใช้กันอย่างแพร่หลายในวงการแพทย์เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยหลับในระหว่างการผ่าตัดและหัตถการต่างๆ ด้วยการออกฤทธิ์ที่รวดเร็วและฟื้นตัวไว แต่ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น เพราะหากใช้ผิดวิธีอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนั้นการให้ความรู้และความระมัดระวังในการใช้ยานี้จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง